© Aπεροπία. Τα άρθρα του ιστολογίου aperopia.fr γράφονται κατόπιν κοπιαστικής έρευνας και μετάφρασης. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ολόκληρου του άρθρου από άλλες ιστοσελίδες χωρίς άδεια του aperopia.fr. Επιτρέπεται μόνον η αναδημοσίευση 2-3 πρώτων παραγράφων με προσθήκη ενεργού link για την ανάγνωση της συνέχειας στο aperopia.fr

---

Γράφει η Χρυσούλα Μπουκουβάλα

---

Ενας από τους τρόπους αντίστασης στη βίαιη μετάλλαξη του είδους Homo Sapiens σε μετάνθρωπο, είναι και η επαφή μας με τη φύση και πιο συγκεκριμένα η ιστιοπλοΐα, όπου στην απεραντοσύνη της θάλασσας, ο άνθρωπος μπορεί να σκεφτεί καθαρότερα για τη φύση της πραγματικότητας και το νόημα της ζωής.

Σε μια εποχή κενή νοημάτων εγκαινιάζουμε την παρουσίαση βίων διάσημων θαλασσοπόρων, δυστυχώς άγνωστων στο ελληνικό κοινό, ξεκινώντας από τον πατριάρχη των σύγχρονων μοναχικών ιστιοπλόων και πηγή έμπνευσης του Μοναχικού Γύρου του Κόσμου (Golden Globe Race), Τζόσουα Σλόκουμ (Josua Slocum).

O Tζόσουα Σλόκουμ έμεινε στην ιστορία της θαλασσοπορίας εμπνέοντας χιλιάδες ιστιοπλόους, χάρις στον πρώτο σόλο γύρο του κόσμου. Η ιστορία του περίπλου του πάνω στο Spray, ένα μόλις 11 μέτρων ξύλινο ιστιοφόρο, έκανε εκατομμύρια ανθρώπους να ονειρεύονται και ενέπνευσε πολυάριθμους σύγχρονους θαλασσοπόρους όλων των ηλικιών και φύλων να πραγματοποιήσουν παρόμοια εγχειρήματα.

Μια ναυτική ζωή

Γεννήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου του 1844 στη Νέα Σκωτία, βορείως των σημερινών συνόρων ΗΠΑ και Καναδά. Ο Τζόσουα Σλόκουμ προερχόταν από μια οικογένεια η οποία ήταν προσανατολισμένη στα επαγγέλματα της θάλασσας, παρ’ ότι ο πατέρας του δούλευε στην στεριά σαν τσαγκάρης.

Ο Τζόσουα Σλόκουμ

Ήταν το πέμπτο από τα έντεκα παιδιά της οικογένειας. Όταν ο Τζόσουα ήταν οκτώ ετών μετακόμισαν για να εγκατασταθούν στη δυτική άκρη της Νέας Σκωτίας, στο νησί Μπράιερ (Brier), όπου ο πατέρας του άνοιξε τσαγκάρικο, κατασκευάζοντας μπότες.

Δύο χρόνια αργότερα, εγκατέλειψε το σχολείο και 12 ετών μπάρκαρε σαν μούτσος σε ένα τοπικό ψαροκάικο. Στα 16 του, λίγο μετά το θάνατο της αγαπημένης μητέρας του, έπνιξε τη θλίψη του φεύγοντας για το Ηνωμένο Βασίλειο όπου μπάρκαρε ως απλός ναύτης.

Η θέση του στα ιστιοφόρα της εποχής αναβαθμιζόταν συνέχεια και παίρνοντας προαγωγές βρέθηκε στον Ειρηνικό να ταξιδεύει ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Άπω Ανατολή.

Εν συνεχεία έγινε δεύτερος καπετάνιος πάνω σε βρετανικά φορτηγά που μετέφεραν κάρβουνο και δημητριακά, ανάμεσα στα βρετανικά νησιά και στο Σαν Φρανσίσκο. Το 1869 έγινε καπετάνιος μιας γολέτας που ταξίδευε από το Σαν Φρανσίσκο στο Σιάτλ.

Πέρασε τα επόμενα 25 χρόνια της ζωής του στη θάλασσα, ταξιδεύοντας κυρίως στον Ειρηνικό. Το 1870 σαν καπετάνιος του υπέροχου τρικάταρτου πλοίου Washington βρέθηκε στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας.

Η πρώτη σύζυγός του Βιρτζίνια έμεινε για πάντα η μεγάλη του αγάπη

Εκεί γνώρισε την Αμερικανίδα γυναίκα του, Βιρτζίνια Αλμπερτίνα Γουώκερ, που ήταν ο μεγάλος έρωτας της ζωής του με την οποία παντρεύτηκε στο Σίδνεϊ το 1871. Μαζί της έκανε συνολικά επτά παιδιά που σχεδόν όλα γεννήθηκαν είτε εν πλω, είτε σε εξωτικά λιμάνια, καθ’ ότι έπαιρνε μαζί του την οικογένεια στα ταξίδια του.

Σε κάποιο ταξίδι το Washington εξώκοιλε σε μια ακτή της Αλάσκας και ναυάγησε. Ο Τζόσουα Σλόκουμ κατασκεύασε τότε ένα άλλο μικρό πλοίο μεταφέροντας το πλήρωμά του ασφαλές στο Κόντιακ της Αλάσκας. Αυτή η περιπέτεια, αντί να τον βλάψει μεγάλωσε τη φήμη του σαν δεινού ναυτικού, δίνοντάς του έτσι την ευκαιρία να πάρει τη διακυβέρνηση πολλών πλοίων.

Το 1875, έγινε ιδιοκτήτης του σκάφους Northern Light, το οποίο κατά τα λεγόμενά του Τζόσουα ήταν το «καλύτερο αμερικανικό ιστιοφόρο σκάφος που υπήρξε ποτέ.»

To υπέροχο τρικάταρτο Νοrthern Light σε πρώτο πλάνο. Μετά από τέτοια θητεία σε τεράστια ιστιοφόρα, αντιλαμβάνεται κανείς ότι προφανώς η διακυβέρνηση του Spray ήταν για τον Σλόκουμ παιχνιδάκι

Μόνο που η εποχή των ιστιοφόρων είχε φτάσει πια στο τέλος της… Στις αρχές του 1884, το Northern Light χρειαζόταν απαραίτητα επισκευές. Όμως επειδή η οικονομική κατάσταση του Σλόκουμ ήταν κακή και δεν μπορούσε να δικαιολογήσει τέτοιες δαπάνες, το μετέτρεψε σε φορτηγό για μεταφορά άνθρακα (καρβουνιάρικο). Με την εμφάνιση των ατμόπλοιων η δουλειά του Σλόκουμ δυστυχώς ήταν πια υπό εξαφάνιση.

Την ίδια χρονιά κατάφερε τελικά να αγοράσει ένα νέο σκάφος, το Aquidneck, «μια σχεδόν τέλεια ομορφιά» όπως είπε γι’ αυτό αργότερα, και μ’ αυτό ταξίδεψε στο Μπουένος Άιρες, πάλι με την οικογένεια. Στην πόλη αυτή όμως πέθανε αιφνιδίως η γυναίκα του, το καλοκαίρι του 1884, μόλις σε ηλικία 34 ετών και αφήνοντας ορφανά τα παιδιά τους. Σύμφωνα με έναν από τους γιους του, ο Σλόκουμ δεν συνήλθε ποτέ από τον θάνατό της.

Το 1886, προκειμένου να δώσει μια μητέρα στα παιδιά του, ξαναπαντρεύτηκε με την μακρινή του ξαδέλφη Εριέτα Μίλερ Έλιοτ και δεν έκανε άλλα παιδιά. Η Βιρτζίνια παρέμεινε πάντα ο έρωτας της ζωής του, ενώ στην Εριέτα, δεν βρήκε ποτέ την αγάπη που ζητούσε.

Με τη νέα σύζυγό του και δυο από τους μικρότερους γιους του, έξι μήνες αργότερα σάλπαρε για τη Νότια Αμερική. Στα τέλη του 1887, το Aquidneck, το οποίο δεν ήταν ασφαλισμένο, εξώκοιλε κι αυτό στην άμμο και ναυάγησε μπροστά στην παραλία ενός χωριού της Βραζιλίας.

Ο Σλόκουμ και η οικογένειά του ευτυχώς σώθηκαν και με τα υλικά που βρήκε επί τόπου, κατασκεύασε το Libertade, ένα σκάφος 35 ποδών (10,77 μέτρων) τύπου σαμπάν, και το ταξίδεψε για 5.500 μίλια ως την Ουάσιγκτον, φέρνοντας πίσω σώα την οικογένειά του. Το Libertade εκτέθηκε αργότερα στο ινστιτούτο Σμιθσόνιαν ως υπόδειγμα ναυπηγικής.

Το «Libertade», σκάφος τύπου ινδονησιακού σαμπάν με το οποίο ο Σλόκουμ επέστρεψε την οικογένειά του σώα και αβλαβή στην Ουάσιγκτον. Ο καπετάνιος δεν ήταν απλώς κυβερνήτης, αλλά και ναυπηγός, καραβομαραγκός, μάστορας, ιστιοράφος και τα κατάφερνε εξίσου καλά σε ο,τιδήποτε άλλο μπορούμε να φανταστούμε ως μαστόρεμα πάνω σ’ ένα ιστιοφόρο

Mετά απ’ αυτήν την περιπέτεια η Εριέτα, επέστρεψε στη στεριανή ζωή της Βοστώνης και δεν ξαναπάτησε το πόδι της στη θάλασσα, κλασσική γυναικεία αντίδραση που δυστυχώς συναντάται συχνά ακόμα και σήμερα σε γυναίκες ιστιοπλόων μετά από μια αβαρία ή άσχημο καιρό… Πόσοι ιστιοπλόοι (όσοι έχουν απομείνει πλέον στην Ελλάδα), δεν παραπονούνται για το γεγονός ότι οι γυναίκες τους δεν πατάνε πια το πόδι τους στο σκάφος;

Η Εριέτα πάνω σ’ ένα από τα σκάφη του Τζόσουα. Δεν άντεξε τη ναυτική ζωή της εποχής της που δεν είχε καθόλου ανέσεις και ήταν γεμάτη κινδύνους. Το περίεργο είναι ότι πολλές γυναίκες δεν την αντέχουν ακόμα και σήμερα, αν και τα σκάφη αναψυχής είναι μικρά πλωτά σπίτια εφοδιασμένα με όλα τα απαραίτητα τα οποία η Εριέτα ούτε στον ύπνο της δεν θα μπορούσε να φανταστεί…

Ατυχώς οι γυναίκες λόγω ντρεσαρίσματος που έχουν υποστεί επί χιλιετίες από το ανδρικό φύλο, σε συντριπτικό ποσοστό υποδύονται είτε το ρόλο ανηλίκου παιδιού, είτε το ρόλο υστερικού ατόμου πάνω στα σκάφη, ιδιαιτέρως δε στην Ελλάδα, όπου διαδραματίζονται σκηνές… ροκ.

Οι γυναίκες επιβάτες όχι απλώς δεν φροντίζουν να μάθουν τα απαραίτητα για την ασφάλειά τους, όχι απλώς δεν προσέχουν πού είναι τα σωστικά μέσα, πώς λειτουργεί ο ασύρματος, πώς παίρνει εμπρός η μηχανή, που είναι οι πιο κοντινοί όρμοι κλπ, αλλά διαρκώς γκρινιάζουν για την έλλειψη ανέσεων, για το ότι δεν υπάρχει πιστολάκι για τα μαλλιά (!), και για το ότι …κουνάει πολύ.

Καλό θα είναι οι γυναίκες στην Ελλάδα να ενηλικωθούν επιτέλους στη θάλασσα και να δείξουν τη δέουσα υπευθυνότητα που δείχνουν και στη στεριά…

Επιστρέφοντας στην ιστορία μας, ο Σλόκουμ εν συνεχεία έγραψε αυτή του την επτάμηνη περιπέτεια σε βιβλίο που εξέδωσε και διέθεσε μόνος του, χωρίς όμως να συναντήσει μεγάλη επιτυχία. Το ταξίδι μπορεί τότε να μην έγινε εκδοτική επιτυχία, όμως ήταν το προοίμιο για τον θρίαμβο που θα ακολουθούσε αργότερα.

Ο θρήνος των ιστιοφόρων

Το 1890 τον ξαναβρίσκουμε άνεργο στην Βοστώνη όπως πολλοί άλλοι καπεταναίοι ιστιοφόρων εξ αιτίας της γενίκευσης των ατμοπλοίων. Εφ’ όσον δεν του έδινε κανείς δουλειά σαν καπετάνιο, για ένα διάστημα δούλεψε μάστορας γενικών εργασιών σ’ ένα καρνάγιο, ενώ η σύζυγός του έπιασε δουλειά ως μοδίστρα.

Το 1892, ένας φίλος του, τού χάρισε ένα παλιό αλιευτικό σκάφος τύπου sloop, το μετέπειτα θρυλικό Spray, μήκους 11,2 και πλάτους 4,3 μέτρων, το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί ως αλιευτικό οστράκων και είχε ανάγκη επισκευών.

Το θρυλικό Spray όπως ήταν όταν αναπαλαιώθηκε

Το Spray, ήταν στην πραγματικότητα ένα ερείπιο που είχε εγκαταλειφθεί σε κάποιο χωράφι ρημάζοντας τα τελευταία 7 χρόνια. Ο Τζόσουα, που σκόπευε να κάνει στροφή στη ναυπηγική, αποφάσισε να ανακατασκευάσει εξ ολοκλήρου το παλιό σκαρί, μνημειώδης δουλειά που του πήρε 13 μήνες.

Εν συνεχεία σκέφτηκε να μεταστραφεί στην αλιεία χρησιμοποιώντας το Spray για να ψαρεύει. Δούλεψε την αλιευτική περίοδο του 1894, δυστυχώς όμως χωρίς επιτυχία. Η μεταστροφή του στο ψάρεμα είχε αποτύχει. Στα 50 του χρόνια από λαμπρός καπετάνιος ιστιοφόρων πλοίων, έπρεπε να κάνει διάφορες χαμαλοδουλειές για να ζήσει. Κανείς δεν έδινε πια σημασία στις ναυτικές του ικανότητες.

Γι’ αυτό κι εκείνος πήρε τη μεγάλη απόφαση να δείξει σε όλον τον κόσμο τι άξιζε, κάνοντας αυτό που κανείς δεν είχε επιχειρήσει ποτέ πριν: το γύρο του κόσμου ολομόναχος πάνω σ’ ένα μικρό ιστιοφόρο!

Το ξεκίνημα του επικού περίπλου του Spray

Στις 24 Απριλίου του 1895 μόνος με το Spay του, ξεκινώντας από τη Βοστώνη των ΗΠΑ ανοίχτηκε προς τον Ατλαντικό, σταματώντας για πρώτη φορά μετά από 35 χρόνια στη Νέα Σκωτία, για να ξαναδεί τους φίλους των παιδικών του χρόνων.

Ο Σλόκουμ σκόπευε να περάσει τη διώρυγα του Σουέζ και να κατευθεί ανατολικά. Διέσχισε τον Ατλαντικό φτάνοντας κατ’ αρχήν στο νησί Φαγιάλ (Faial), του αρχιπελάγους των Αζορών, ενώ στις 4 Αυγούστου κατέπλευσε στο Γιβραλτάρ, όπου οι Αρχές τον δέχτηκαν με τιμές.

Ο κάπτεν Σλόκουμ στο λιμάνι του Γιβραλτάρ

Όταν τους ανέπτυξε το σχέδιό του να περάσει τη Μεσόγειο και την Ερυθρά θάλασσα, τον έπεισαν ότι δεν ήταν καθόλου καλή ιδέα, διότι θα ήταν εύκολη λεία των πειρατών που δρούσαν τότε σ’ όλη αυτή την περιοχή.

Φεύγοντας από το Γιβραλτάρ, πράγματι τον στρίμωξε μια πειρατική φελούκα επιδιώκοντας να του κάνει ρεσάλτο, ενώ παρά τις προσπάθειές του δεν κατάφερνε να απομακρυνθεί, πετυχαίνοντάς το τελικά μόνον όταν φύσηξε κάποια στιγμή δυνατός άνεμος.

Μαυριτανοί πειρατές με μια φελούκα κυνηγάνε τον Σλόκουμ έξω από το Γιβραλτάρ. Μετά απ’ αυτό το συμβάν αποφάσισε να αλλάξει το σχέδιο του περίπλου του, παίρνοντας δυτική πορεία, διασχίζοντας το νότιο ημισφαίριο με κατεύθυνση το ακρωτήριο Χορν (Horn) της Γης του Πυρός

Έτσι κατευθύνθηκε προς το νησί των Καναρίων, Φουερτεβεντούρα (Fuerteventura), έπειτα προς τις Νήσους του Πράσινου Ακρωτηρίου (Cape Verde), και διασχίζοντας τον ισημερινό, έφτασε στο Ρεσίφε του Περναμπούκ (Pernambuco) της Βραζιλίας.

Μην ξεχνάμε ότι εκείνη την εποχή όποιος ήθελε να περάσει στον Ειρηνικό, έπρεπε να διαπλεύσει τον πορθμό του Μαγγελάνου, στη Γη του Πυρός, καθ’ ότι το κανάλι του Παναμά δεν είχε ακόμα ανοιχτεί.

Διασχίζοντας τον πορθμό του Μαγγελάνου

Με κατεύθυνση προς νότον λοιπόν, αφού πέρασε από το Ρίο Ντε Τζανέιρο και το Μοντεβιδέο, έφτασε στο Πούντα Αρένας (Punta Arenas) της Χιλής, και κατευθύνθηκε προς τον πορθμό του Μαγγελάνου, διάσημου για τις τρομερές του σπηλιάδες, τα χιλιάδες νησιά και τους θανατηφόρους υφάλους.

Στο άκρο της Νότιας Αμερικής, εκεί όπου συγκρούονται ο Ατλαντικός και ο Ειρηνικός ωκεανός σχηματίζοντας την πιο επικίνδυνη θάλασσα στον κόσμο, ο Σλόκουμ είχε «τη μεγαλύτερη περιπέτεια της ζωής του» όπως εδιηγείτο αργότερα.

Το ανεμοδαρμένο Spray παλεύοντας με τα θηριώδη κύματα της Παταγωνίας. Ο καπετάνιος του Τζόσουα Σλόκουμ δεν είχε μαζί του παρά ένα ρολόι με έναν δείκτη, ξυλουργικά εργαλεία και υλικά ταπετσαρίας! Σήμερα τα ιστιοφόρα που δεν έχουν ηλεκτρονικά όργανα είναι ανύπαρκτα, ενώ σοφιστικέ εργαλεία γεμίζουν τις αποθήκες τους. Αν ζούσε ο συχωρεμένος, και τα έβλεπε ξαφνικά όλα αυτά, σίγουρα θα είχε μείνει εμβρόντητος…

Αφού κατάφερε να φτάσει στο ακρωτήριο Πιλάρ (Cabo Pilar) στις 3 Μαρτίου 1896, παρασύρθηκε στη δυτική πλευρά του στενού του Μαγγελάνου από μια καταιγίδα που διήρκεσε 40 ολόκληρες ημέρες! Η περιοχή αυτή ονομάζεται Milky way (γαλαξιακός δρόμος), ίσως χάριν του γαλαξία που σ’ εκείνη την περιοχή, όταν ο ουρανός είναι καθαρός, φαίνεται πολύ έντονα.

Μόνο τέσσερις καπετάνιοι στον κόσμο (μην ξεχνάμε: με πλοία χωρίς μηχανή και χωρίς σύγχρονο εξοπλισμό) έχουν καταφέρει να περάσουν αυτό το τεράστιο νεκροταφείο πλοίων, που αποτελείται από χιλιάδες νησιά, υφάλους, και κοφτερές ακτές που μαστίζονται από θυελλώδεις ψυχρούς ανέμους, χιόνι και χαλαζόπτωση: ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος που έδωσε άλλωστε και το όνομά του σε όλη την περιοχή, ο σερ Φράνσις Ντρέικ, ο Ρόμπερτ Φιτζρόι με το ιστορικό πλοίο Beagle που όμως είχε πλήρες πλήρωμα και ταξίδευε μόνο ημέρα και το οποίο μετέφερε τον Δαρβίνο προς τα νησιά Γκαλαπάγκος, και ο Τζόσουα Σλόκουμ ολομόναχος. Γι’ αυτό και το κατόρθωμά του παραμένει μοναδικό στην παγκόσμια θαλασσινή ιστορία.

Αξίζει όμως να αναφέρουμε ότι ένα από τα πιο γνωστά επεισόδια του ταξιδιού του συνέβη κατά τη διάρκεια της αναγκαστικής του διαμονής σε έναν από τους χιλιάδες όρμους του πορθμού: μια νύχτα οι ινδιάνοι της Γης του Πυρός Αλακαλούφ που δεν είχαν τη συνήθεια να φορούν παπούτσια, ήθελαν να καταλάβουν το Spray κάνοντας ρεσάλτο.

Aλλά ο Σλόκουμ που είχε συμβουλευτεί στο Πούντα Αρένας έναν Xιλιάνο καπετάνιο για το πώς να αντιμετωπίσει τις αυτόχθονες φυλές, είχε γεμίσει το κατάστρωμα με καρφιά ταπετσαρίας, για να προλάβει τέτοιου είδους επιδιώξεις… Έτσι ξύπνησε από τις κραυγές πόνου που έβγαζαν οι ανυποψίαστοι ξυπόλητοι Αλακαλούφ καθώς πηδούσαν τραυματισμένοι στην παγωμένη θάλασσα!

Οι αυτόχθονες Αλακαλούφ επιχειρούν να κάνουν ρεσάλτο στο αγκυροβολημένο Spray τη νύχτα

Αναγκάστηκε να σαλπάρει μέσα στην νύχτα, σε μια θάλασσα που χτυπιόταν από βίαιες σπηλιάδες [mfn]Σπηλιάδες: παροδικές και απότομες ισχυρές ριπές ανέμου στη θάλασσα που εμφανίζονται όχι μακρύτερα των 1.5-2 μιλίων από την ξηρά, ιδιαίτερα σε παράκτιες περιοχές που υψώνονται ψηλά βουνά[/mfn], αλλά με τη βοήθεια του γαλαξιακού φωτός και των νεφελωμάτων του Μαγγελάνου, μετά από τραγικές δυσκολίες κατάφερε να βρεί το δρόμο του και να τραβήξει προς τον Ειρηνικό.

Το εκθαμβωτικό θέαμα του νυχτερινού ουρανού που φώτιζε τον Σλόκουμ σε εκείνα τα νότια πλάτη και τον έσωσε από βέβαιο θάνατο. Δεξιά διακρίνονται τα 2 νεφελώματα του Μαγγελάνου, δηλαδή οι δύο συνοδοί μίνι-γαλαξίες του δικού μας γαλαξία, αόρατα από το βόρειο ημισφαίριο

Στον Ειρηνικό ωκεανό

Ο Σλόκουμ, παρ’ ότι δεν είχε καμμιά ακαδημαϊκή εκπαίδευση, λάτρευε παθιασμένα τα βιβλία και ήταν φανατικός αναγνώστης των θαλασσινών περιπετειών του Ντάνιελ Ντεφόε (Daniel Defoe) και του Ρόμπερτ Λούις Στήβενσον (Robert Louis Stevenson) που έκαναν θραύση εκείνη την εποχή.

Γι’ αυτό το λόγο είχε αποφασίσει να σταματάει μόνον στα νησιά που είχαν (γι’ αυτόν) λογοτεχνική αξία: στο αρχιπέλαγος Χουάν Φερνάντεζ (Huan Fernandez) έριξε άγκυρα στο νησί του Ροβινσώνα Κρούσου, Ίσλα Μας α Τιέρα (Isla Mas a Tierra).

Εν συνεχεία έδεσε στο Ουπόλου (Upolu), ένα νησί του αρχιπελάγους Σαμόα, όπου επισκέφθηκε και τη χήρα του συγγραφέα Ρόμπερτ Λούις Στήβενσον, η οποία του χάρισε μάλιστα και ναυτικούς χάρτες που ανήκαν στον σύζυγό της.

Την 1η Οκτωβρίου του 1896 έφτασε επιτέλους στο Nιουκάστλ (Newcastle) της ανατολικής ακτής της Αυστραλίας. Η είδηση της άφιξής του είχε προηγηθεί, και έγινε δεκτός με περιέργεια και τιμές.

Στην Αυστραλία έμεινε συνολικά 6 μήνες δίνοντας συνεντεύξεις σε δημοσιογράφους, συγκεντρώνοντας χρήματα από τις επισκέψεις του κόσμου στο σκάφος του, δεχόμενος προσκλήσεις, και περιμένοντας την κατάλληλη εποχή για αναχώρηση.

Το Spray μπαίνοντας στο λιμάνι του Σίδνεϊ με μπαλωμένα πανιά, εξ αιτίας τη θύελλας του ακρωτηρίου Χορν. Ο Σλόκουμ ευτυχώς έλαβε ένα ζευγάρι νέα πανιά ως δώρο από έναν αξιωματικό του ναυτικού του Σίδνεϊ

Ο Σλόκουμ άφησε την Αυστραλία στις 16 Απριλίου του 1897, συνεχίζοντας τον περίπλου του προς βορράν, περιπλέοντας τον Μεγάλο Κορραλιογενή Ύφαλο (Great Barrier Reef), κατευθυνόμενος εν συνεχεία προς τον Ινδικό ωκεανό.

Μετά από μια ιδιαίτερα γρήγορη πλεύση, τον Ιούλιο έκανε μεγάλες στάσεις στα νησιά Κόκο (Cocos), και περνώντας από το νησί Ροντρίγκεζ (Rondriguez) τον Σεπτέβριο έφτασε στον Άγιο Μαυρίκιο (Ιle Maurice). Τελικά έφτασε στη Νότια Αφρική στις 17 Νοεμβρίου και έμεινε πολλούς μήνες. Το κατόρθωμά του είχε πλέον γίνει διάσημο.

Ο εξερευνητής Χένρι Μόρτον Στάνλεϊ και ο ηγέτης των Μπόερς Πώλ Κρούγκερ, πρόεδρος της δημοκρατίας του Τράνσβααλ, τον δέχθηκαν με δόξα και τιμές. Μάλιστα δε, όταν ο Σλόκουμ είπε ότι έκανε τον γύρο του κόσμου, ο Κρούγκερ τον διόρθωσε λέγοντας « πάνω στον κόσμο, θέλετε να πείτε», διότι πίστευε πως η Γη είναι επίπεδη!

Το ανέβασμα προς τον Ατλαντικό ωκεανό

Στις 26 Μαρτίου του 1898 ο Σλόκουμ ξαναβγήκε στον Ατλαντικό αφήνοντας πίσω του το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, κάνοντας στάση στις 11 Απριλίου στο νησί της Αγίας Ελένης [όπου το 1815 είχε εξοριστεί ο Μέγας Ναπολέων, και το 1890 ο βασιλιάς των Ζουλού Ντινουζούλου (Dinuzulu) λόγω της εξέγερσης εναντίοντ των Βρετανών], στο νησί της Ανάληψης (Αscension) στις 27 Απριλίου και τέλος έφτασε στη Γρενάδα (Grenada) της Καραϊβικής στις 22 Μαΐου.

Όταν ο κάπτεν Σλόκουμ έφτασε στο ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας ήταν ανήμερα Χριστούγεννα. Το Spray του επεφύλασσε ως δώρο να ξεμπερδέψει εκείνη τη μέρα 3 φορές τη σκότα του φλόκου…

Μετά από σύντομες στάσεις στα νησιά Ντομινίκα (Dominica) και Αντίγκουα (Antigua) της Καραϊβικής, ανοίγει πανιά για τo τελευταίο σκέλος του ταξιδιού του. Ανοιχτά της Νέας Υόρκης, τον χτυπά μια από τις χειρότερες καταιγίδες του περίπλου του, που τον υποχρεώνει να ρίξει πλωτή άγκυρα [mfn]Πλωτή άγκυρα: είδος υφασμάτινου τρύπιου κώνου δεμένου με σχοινιά στο σκάφος που ρίχνεται στη θάλασσα όταν έχει πολλή κακοκαιρία και το σκάφος είναι ακυβέρνητο. Η πλωτή άγκυρα γεμίζει νερό λειτουργώντας ως φρένο, βοηθώντας το σκάφος να κρατήσει την πλώρη του στον καιρό και να μη στρέψει το πλευρό του και παρασυρθεί από τα κύματα. Σήμερα οι πλωτές άγκυρες είναι από πλαστικό, ενώ ανήκουν στον υποχρεωτικό κατάλογο σωστικών μέσων των σκαφών αναψυχής[/mfn].

Προσαρμογή γραφήματος “Απεροπία”

Στις 27 Ιουνίου του 1898 ρίχνει επί τέλους άγκυρα στο Νιούπορτ, του Ρόουντ Άιλαντ (Rhode Island), μετά από ένα ταξίδι 46.000 μιλίων!

Τα τελευταία χρόνια

Η ιστορία του ταξιδιού του που δημοσίευσε ο ίδιος ο Σλόκουμ σε συνέχειες το 1899 και το 1900, έγινε μεγάλη εκδοτική επιτυχία, όπως και το βιβλίο Sailing around the world (Ιστιοπλοώντας μόνος σε όλο τον κόσμο), που εκδόθηκε στη Νέα Υόρκη το 1900.

Με το εισόδημα που έβγαλε από τις διαλέξεις που έδινε, την επίσκεψη στο Spray το οποίο εκτίθετο επί τη ευκαιρία της Παναμερικανικής Διεθνούς Έκθεσης, και τις απανωτές επανεκδόσεις του βιβλίου του, το 1902 αγόρασε ένα αγρόκτημα στο νησί Μάρθας Βίνεγιαρντ (Martha’s Vineyard), στο οποίο φάνηκε να θέλει πια να εγκατασταθεί οριστικά.

Η στεριά όμως δεν μπόρεσε να τον κρατήσει μακριά από τη θάλασσα. Επέστρεψε στο αγαπημένο του Spay και άρχισε να περνάει τους χειμώνες του στις Αντίλλες.

Τον Νοέμβριο του 1909, σε ηλικία 65 ετών, σάλπαρε από το Μπρίστολ του Ρόουντ Άιλαντ, βάζοντας πλώρη για τον Ορενόκο και τον Αμαζόνιο. Από τότε κανείς ποτέ δεν τον ξαναείδε…

Σεβασμός στη φύση και στην ιερότητα των πλασμάτων της

Οι στεριανοί που διαβάζουν τη βιογραφία του πιστεύουν ότι ο Σλόκουμ είχε ζήσει σε αφάνταστη μοναξιά μέσα στο Spray. Και όμως, κατά μία έννοια, δεν ήταν ποτέ τελείως μόνος.

Στο σκάφος του έπιασε φιλίες με μια αράχνη με την οποία συνομιλούσε. Μιλούσε επίσης με τις θαλάσσιες χελώνες, τις φώκιες και τους θαλάσσιους λέοντες.

Αν και ποτέ δεν φαίνεται να ήταν ιδιαίτερα χριστιανός, ο Σλόκουμ μετά από τις περιπέτειες της διαμονής του στα στενά του Μαγγελάνου και την επαφή που συνήψε αργότερα με τους αυτόχθονες τους οποίους και τελικά εξετίμησε, αισθανόταν σεβασμό για όλες τις φυλές των ανθρώπων, όλες τις θρησκείες, και όλα τα ζωικά και φυτικά είδη και στη θάλασσα ένιωθε με όλο του το είναι την ιερότητά τους καθώς και τη θεία πρόνοια.

H προσευχή του καπετάνιου αφιερωμένη εξαιρετικά στους απανταχού ιστιοπλόους που έχουν μικρά σκάφη και διασχίζουν το Αιγαίο με τα μελτέμια…

Σ’ αυτά τα πλαίσια, αξίζει να αναφέρουμε ένα μοναδικό περιστατικό στο οποίο πιθανόν οφείλει τη ζωή του, όχι μόνον αυτός, αλλά και εκατοντάδες ναυτικοί ανά τον κόσμο, καθ’ ότι παρόμοια έχουν αναφερθεί σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης.

Κατά τη διάρκεια μιας τρομερής θύελλας, ένα τεράστιο κύμα τον έκανε να πέσει και να χτυπήσει άσχημα. Με τιτάνιο κουράγιο, ελάττωσε την ιστιοφορία του, έδεσε το πηδάλιο, κατέβηκε στο εσωτερικό του σκάφους και σωριάστηκε στην κουκέτα του ζαλισμένος. Σε λίγο κατρακύλησε στο δάπεδο χάνοντας τις αισθήσεις του, ενώ το σκάφος παράδερνε κάτω από θηριώδη κύματα, έτοιμο να αναποδογυρίσει.

Ο «αυτόματος» πιλότος του Spray με σχοινιά και ράουλα

Μόλις συνήλθε κάπως, αντιλήφθηκε ότι το σκάφος είχε σταθεροποιηθεί και απόρησε μια και θεωρούσε ότι το δέσιμο του τιμονιού δεν θα κρατούσε πολύ και όλα θα τσάκιζαν σύντομα. Σύρθηκε μέχρι τη φάλκα [mfn]Φάλκα: οριζόντιο πορτάκι, το οποίο κινείται σε οδηγούς και σύρεται μπρος – πίσω. Σε συνδυασμό με το κάθετο πορτάκι, αποτελεί την είσοδο στο εσωτερικό ενός σκάφους[/mfn], την άνοιξε, και κοιτάζοντας στο κατάστρωμα, είδε αποσβολωμένος τη φασματική εικόνα του πιλότου (τιμονιέρου) της …Πίντα, ενός από τα πλοία της συνοδείας του …Χριστόφορου Κολόμβου να τιμονεύει το ανεμοδαρμένο Spray, οδηγώντας το τελικά με χέρι σταθερό μακριά από τη θύελλα.

Ο πιλότος ήταν ντυμένος με ρούχα του 15ου αιώνα, (αν και κάπως κουρελιασμένα), και φαίνεται ότι υπήρχε κάποιου είδους τηλεπαθητική επικοινωνία μεταξύ τους, μέσω της οποίας είπε στον Σλόκουμ ποιος ήταν και ότι δεν έπρεπε να φοβάται πια.

Η φασματική μορφή του πιλότου της Πίντας. Όσοι ιστιοπλόοι έχουν αντιμετωπίσει πολύ δύσκολες ώρες με αγριεμένη θάλασσα έχουν αντίστοιχες εμπειρίες με ανάλογα αρχέτυπα…

Ο Σλόκουμ επέμενε σε όλη του τη ζωή ότι το φάντασμα του γενειοφόρου τιμονιέρου παρέμεινε μαζί του πάνω στο Spray κι άλλες φορές, προστατεύοντάς τον από βέβαιο πνιγμό, παίρνοντας το τιμόνι του σκάφους στα έμπειρα χέρια του…

Παραίσθηση; Nτελίριο λόγω τραυματισμού; Δεν θα μάθουμε ποτέ. Tο γεγονός είναι ότι ο Σλόκουμ βγήκε νικητής από τον μοναχικό γύρο του κόσμου, ο οποίος τελικά ίσως και να μην ήταν τόσο μοναχικός…

Το Spray επιστρέφει στο Νιούπορτ αργά τη νύχτα, πιάνοντας αμερικανικό λιμάνι μετά από 3 ολόκληρα χρόνια

Αποτραβηγμένος από τον κόσμο τόσα χρόνια, είχε πιθανόν αποκτήσει ενός είδους υπερ-αισθητηριακή αντίληψη, επικοινωνώντας με άλλα «πεδία», κάνοντας τελικά τον ωκεανό πατρίδα του, και τα πλάσματά του, ζωντανά ή νεκρά, φίλους και προστάτες του…

Η τεράστια αξία του περίπλου του Σλόκουμ

Μόνος του στο γύρο του κόσμου, πάνω σ’ ένα μικρό ιστιοφόρο μόλις 11 μέτρων, ο Σλόκουμ επί 3 χρόνια πραγματοποίησε έναν κολοσσιαίο περίπλου, αφήνοντάς μας μια ανεκτίμητη κληρονομιά που θα μείνει για πάντα στην ιστορία όσο υπάρχουν άνθρωποι.

Άνθρωποι απ’ όλα τα μέρη της Γης με όραμα και οδηγό τον περίπλου του καπετάνιου Σλόκουμ έχουν πουλήσει όλα τους τα υπάρχοντα για να κατασκευάσουν πιστά αντίγραφα του Spray, ή για να αγοράσουν άλλα σκάφη και ταξιδεύοντας μ’ αυτά έχουν νικήσει ανίατες ασθένειες, έχουν αλλάξει εντελώς τρόπο ζωής, έχοντας αφήσει πίσω τους δηλητηριώδεις ανθώπινες σχέσεις.

Ο καπετάνιος Σλόκουμ πήρε και παίρνει πάντα τους ανθρώπους πάνω στο Spray του για να τους κάνει να ανακαλύψουν τη μαγεία ενός κόσμου που στην εποχή του χανόταν, περνώντας από τα πανιά στη σύγχρονη ναυσιπλοΐα και ο οποίος στη σημερινή εποχή βάλλεται από τα μαζικά γιγαντιαία κρουαζιερόπλοια.

Καλλιτεχνική απεικόνιση του σκάφους του Μπερνάρ Μουατεσιέ. Στον πίνακα φαίνεται ο ίδιος να παίρνει στίγμα με εξάντα

Χάρη στον Σλόκουμ και στο κατόρθωμά του, δημιουργήθηκαν επίσης οι σύγχρονοι σόλο αγώνες γύρων του κόσμου, τα περίφημα Γκόλντεν Γκλόουμπ (Golden Globes). Έτσι, τη δεκαετία του 60, ο Γάλλος ιστιοπλόος Μπερνάρ Μουατεσιέ (Bernard Moitessier) βάφτισε το σκάφος του «Joshua» προς τιμήν του μεγάλου θαλασσοπόρου.

Το σκάφος “Joshua” του Bernard Moitessier σχεδιασμένο στα χνάρια του Spray

Η αξιοπρέπεια που όρθωσε ο Σλόκουμ απέναντι στην απαξίωση της εποχής του και η τεράστια σημασία της αντίστασής του ενάντια σ’ έναν κόσμο που άλλαζε και γινόταν μηχανιστικός, σήμερα αναγνωρίζεται πλέον, όσο και η ναυτοσύνη του. Οι σύγχρονοι μοναχικοί θαλασσοπόροι τον θεωρούν ως πηγή έμπνευσης και ορκίζονται στ’ όνομά του.

Ωστόσο, πρέπει να πούμε ότι ταξιδεύουν με ιστιοφόρα που —εκτός από το ότι διαθέτουν και μηχανή— είναι εξοπλισμένα με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας και οι καπετάνιοι έχουν ασύρματο, και τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν με τεχνικούς για συμβουλές, να δουν τα τελευταία μετεωρολογικά δελτία ή να μιλήσουν με τους δικούς τους μέσω δορυφορικού τηλεφώνου και να ανεβάσουν εικόνες και βίντεο στο facebook!

Παρά την ανάπτυξη της τεχνολογίας όμως που καθιστά έναν μοναχικό περίπλου λιγότερο αγχωτικό και τρομώδη, η αξία ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι τεράστια ακόμα και στην εποχή του διανθρωπισμού.

Ο άνθρωπος μένει μόνος με την απεραντοσύνη της φύσης και τα υπαρξιακά του ερωτήματα και διλήμματα, ενώ καμμιά τεχνολογία, καμμιά δορυφορική σύνδεση, κανένα κοινωνικό δίκτυο, κανείς από τις χιλιάδες εικονικούς «φίλους» του δεν μπορεί να τον κάνει να αποφύγει αναποδογύρισμα του σκάφους σε θύελλα, τις ενδεχόμενες ζημιές και τραυματισμούς, απώλεια καταρτιού, σκίσιμο πανιών, σπάσιμο πηδαλίου, ρήγμα, ή κάποια ηλεκτρική βλάβη κατά την οποία όλα τα ηλεκτρικά θα έχουν αχρηστευτεί και επί πλέον δεν θα υπάρχει σήμα κινητής τηλεφωνίας ούτε γι’ αστείο.

Και τότε μόνο οι ικανότητές του και κυρίως η πίστη του σε ό,τι εκείνος θεωρεί ιερό και ιδανικό, η πίστη του στο νόημα της ζωής και σε άλλα «πεδία», καθώς και η επαφή του μ’ έναν τιμονιέρο από τον κόσμο των ιδεών θα τον σώσει…

ΠΗΓΕΣ:

The Voyage of the Destroyer from New York to Brazil
The Voyage of the Liberdade
Sailing Alone Around the World
Université de Laval/ université de Toronto
Joshua Slocum Enterprises
Look and learn