© Aπεροπία. Τα άρθρα του ιστολογίου aperopia.fr γράφονται κατόπιν κοπιαστικής έρευνας και μετάφρασης. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ολόκληρου του άρθρου από άλλες ιστοσελίδες χωρίς άδεια του aperopia.fr. Επιτρέπεται μόνον η αναδημοσίευση 2-3 πρώτων παραγράφων με προσθήκη ενεργού link για την ανάγνωση της συνέχειας στο aperopia.fr

---

Γράφει η Χρυσούλα Μπουκουβάλα

---

Ο δρ Λοράν Αλεξάντρ (Laurent Alexandre) είναι Γάλλος, και ένας από τους μετριοπαθείς «γκουρού» της αθανασίας. Χειρούργος στο επάγγελμα, νευροβιολόγος και επιχειρηματίας του ιατρικού χώρου, εδώ και δέκα χρόνια δίνει διαλέξεις στο ευρύ κοινό και γράφει βιβλία στα οποία υμνεί την εκρηκτική πρόοδο της ιατρικής που επέρχεται λόγω του συνδυασμού των περίφημων N.B.I.C. που θα κάνουν τον άνθρωπο υπεράνθρωπο και αθάνατο.

Πρόσφατα έδωσε στη γαλλική γερουσία διάλεξη η οποία μεταδόθηκε από πολλά τηλεοπτικά δίκτυα και παρακολουθήθηκε από εκατομμύρια τηλεθεατές, προειδοποιώντας για το θάνατο χιλιάδων επαγγελμάτων τα επόμενα δέκα χρόνια μέσα στα οποία, κατά τη γνώμη του, θα είναι και αυτό του γιατρού.

Ο λόγος; Όχι, δεν είναι τα ρομπότ (μηχανές χωρίς συνείδηση), αλλά η ιλιγγιώδης εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (μηχανές με συνείδηση) της οποίας η γνώμη θα καταστεί τόσο αξιόπιστη, όσο και ενός γιατρού. Και αυτά τα λέει ένας γιατρός και πατέρας τριών παιδιών…

Ποιες όμως είναι οι N.B.I.C., των οποίων η σύγκλιση θα υλοποιήσει την λεγόμενη «Μοναδικότητα» (singularity), την Τεχνητή Νοημοσύνη δηλαδή που θα έχει συνείδηση του εαυτού της και συναισθήματα;

Ποιοι είναι αυτοί οι πολιορκητικοί κριοί του διανθρωπισμού τους οποίους έχει απόλυτη ανάγκη η «Μοναδικότητα» για να αναπτυχθεί;

Σύμφωνα με τους φουτουριστές η σύγκλιση των Ν.Β.Ι.C. οδηγεί στην τέλεια Μοναδικότητα (τεχνητή νοημοσύνη). Προσαρμογή γραφήματος: «Απεροπία».

Ιδού λοιπόν: Οι N.B.I.C. είναι το ακρωνύμιο των αγγλικών λέξεων:

Ν=Nanotechnology,

Β= Biotechnology,

Ι= Information technology – [Βig Data],

C= Cognitive science,

δηλαδή στα ελληνικά:

Ν= Νανοεπιστήμη,

Β= Βιοτεχνολογία,

Ι= Τεχνολογία Πληροφορικής – [Μεγαδεδομένα],

C= Γνωσιακές επιστήμες.

Οι παραπάνω επιστήμες σαφώς και είναι πολύ διαφορετικές μεταξύ τους. Ο συνδυασμός τους όμως μπορεί να είναι μοιραίος…

Τι είναι οι νανοεπιστήμες;

Aς ξεκινήσουμε λοιπόν να δουμε αναλυτικά τι αντιπροσωπεύει το κάθε αρχικό των N.B.I.C. με πρώτο το Ν (Νανοεπιστήμη).

Στη μακρά αναφορά που αφιέρωσε το 2004 στις νανοτεχνολογίες η Bρετανική Βασιλική Εταιρεία και η Βασιλική Ακαδημία Μηχανικής (Royal Society and Royal Academy of Engineering) προτείνει τον ακόλουθο ορισμό:

«Οι νανοεπιστήμες είναι η μελέτη των φαινομένων και η τροποποίηση των υλικών σε ατομικό, μοριακό και μακρομοριακό επίπεδο, στα οποία οι ιδιότητες των στοιχείων διαφέρουν σημαντικά από αυτές που παρατηρούνται σε μεγάλη κλίμακα».

Ο Ετιέν Κλάιν (Etienne Klein), Γάλλος φυσικός και φιλόσοφος στο βιβλίο του Η μικρή έκρηξη των νανοτεχνολογιών (Le small bang des nanotechnologies) προτείνει να συγκρατήσουμε τρία καθοριστικά κριτήρια σχετικά με τις νανοτεχνολογίες:

1. Tη χωρική τάξη του νανόμετρου
2. Την ύπαρξη πρωτότυπων ιδιοτήτων της ύλης ―μερικές φορές εντελώς εκπληκτικές― σε τέτοια κλίμακα
3. Τη βοήθεια ειδικών οργάνων παρατήρησης αλλά και τροποποίησης ιστών, μέσω κατασκευής μηχανημάτων νανομετρικής κλίμακας.

Για να πάρετε μία ιδέα της παραπάνω κλίμακας, το νανόμετρο αντιπροσωπεύει ένα εκατομμυριοστό του μέτρου, ενώ το μήκος αυτό αντιστοιχεί στη διάμετρο ενός φουντουκιού σε σχέση με τη διάμετρο της Γης!

Για να γίνουμε πιο παραστατικοί, ένα αντικείμενο με διάσταση ενός νανομέτρου έχει πάχος πενήντα χιλιάδες φορές μικρότερο από μία τρίχα.

Δηλαδή σ’ αυτή την κλίμακα οι ιδιότητες της ύλης διαφέρουν σημαντικά απ’ αυτές της Νευτώνιας φυσικής.

Δικαίως λοιπόν θα αναρωτηθείτε, γιατί τόσο ενδιαφέρον για τις νανοεπιστήμες, σε τέτοιο βαθμό που οι ερευνητές προκειμένου να πάρουν χρηματοδότηση για τις έρευνές τους από τους επενδυτές πρέπει οπωσδήποτε να παρουσιάσουν το πρότζεκτ τους με το συνθετικό «νάνο»;

Για να καταλάβετε τι «παίζεται» θα πρέπει να ανατρέξουμε στο τρίτο κριτήριο του προσδιορισμού των νανοεπιστημών, δηλαδή στα ειδικά όργανα παρατήρησης και πιο συγκεκριμένα, στο μικροσκόπιο με σάρωση σήραγγας (Scanning Tunneling Microscope – STM), ένα όργανο με το οποίο μπορούμε να επιτύχουμε μεγέθυνση πάνω από 100 εκατομμύρια φορές.

Το μικροσκόπιο με σάρωση σήραγγας επινοήθηκε περίπου πριν τριάντα χρόνια από τρεις φυσικούς, τον Gerd Binning, τον Heinrich Rohrer και τον Ernst Ruska, για το οποίο και μοιράστηκαν το βραβείο Νόμπελ το 1986.

Για ποιο λόγο όμως αυτό το μικροσκόπιο είναι τόσο σημαντικό για τη δομή της ύλης;

Eικόνα από μικροσκόπιο με σάρωση σήραγγας. Κορώνα σχήματος σταδίου που γίνεται από άτομα σιδήρου σε μια επιφάνεια χαλκού. © εικόνας: IBM Research, Almaden Research Center.

Ιδού τι μας αποκαλύπτει σχετικά ο Κλάιν:

«Αυτό το όργανο ήταν γραφτό να ανοίξει το δρόμο στην τεχνική επανάσταση που εξελίσσεται στις μέρες μας […] Επιτρέπει όχι μόνο να σχηματίσουμε τις εικόνες των ατόμων ξεχωριστά, αλλά επίσης, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, να αγγίξουμε ένα μόνο άτομο τη φορά και να το μετακινήσουμε κατά βούλησιν.

Χάρις στο μικροσκόπιο με σάρωση σήραγγας […] μπορούμε να οικοδομήσουμε πρωτοφανείς αρχιτεκτονικές της ύλης».

Να λοιπόν γιατί οι εφαρμογές αυτών των νέων τεχνολογιών στο βιομηχανικό τομέα είναι σχεδόν άπειρες. Ξεκινούν από τη βελτίωση των μπαταριών και την απόδοση των φωτοβολταϊκών, και φτάνουν στη δημιουργία κάθε ελαφρύτερου και ανθεκτικότερου ή με μοναδικές ιδιότητες υλικού, για παράδειγμα τη δυνατότητα να δημιουργηθούν νανοϋφάσματα που θα συλλέγουν την ενέργεια του ανθρώπινου σώματος και θα την μετατρέπουν σε ηλεκτρισμό, κάτι που θα επιτρέπει στον καθένα να φορτίζει το κινητό του ή ακόμα και τον βηματοδότη του!

Η νανοτεχνολογία λοιπόν είναι το εργαλείο με τη μεγαλύτερη επιρροή στην ιδεολογία του μετανθρωπισμού, γιατί χάρις σ’ αυτήν μπορούμε να σμιλέψουμε την ύλη σύμφωνα με συγκεκριμένη δομή, προκειμένου να χρησιμοποιήσουμε καλύτερα τις απίστευτες ιδιότητες των νανοαντικειμένων, να κατασκευάσουμε «νανομηχανές» και «νανορομπότ» τα οποία στο μέλλον θα είναι ικανά όχι μόνο να εντοπίζουν τις δυσλειτουργίες του οργανισμού μας, αλλά και να τις επισκευάζουν επί τόπου.

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν γιατί το Ν των Ν.B.I.C. καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην διαμόρφωση των διανθρωπιστικών επιστημών, και γιατί η επιστημονική πραγματικότητα κινδυνεύει να χειραγωγηθεί κυνικά προς όφελος εμπορικών σκοπών.

Βιοτεχνολογία: η κοπτοραπτική του DNA

Ας περάσουμε τώρα στο Β των N.B.I.C. δηλαδή στη σφαίρα της Βιοτεχνολογίας.

Να υπενθυμίσουμε ότι η πρώτη ανάλυση του ανθρώπινου γονιδιώματος έγινε το 2000, και κόστισε 3 δισεκατομμύρια δολάρια.

Σήμερα έχει φτάσει να κοστίζει 3000 δολάρια και πριν το τέλος αυτής της δεκαετίας θα κοστίζει λιγότερα από 100, οπότε ο καθένας που θα θέλει να ξέρει ποιο είναι το γονιδίωμά του και ποιες ανωμαλίες έχει, θα μπορεί να το κάνει όπως κάνει σήμερα μια απλή ανάλυση αίματος.

Στο εγγύς μέλλον τα ανθρώπινα γονίδια θα τροποποιούνται με άγνωστα ακόμα αποτελέσματα.

Αλλά το σημαντικό δεν είναι αυτό. Το φοβερό είναι ότι χάρη σε μια πρόσφατη ανακάλυψη, μια τεχνική που έχει το κακόηχο όνομα CRISPR – Cas 9 (Cluster Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats – CRISPR associated protein 9, το οποίο στα ελληνικά θα αποδώσουμε ως Συστοιχία μικρών και επαναλαμβανόμενων αλληλουχιών του DNA σε συνδυασμό με την πρωτεΐνη Cas 9), θα μπορούμε να κόψουμε και να ξανακολλήσουμε το DNA μας τόσο εύκολα, όπως κόβουμε και μεταφέρουμε μια φράση από ένα σημείο ενός κειμένου σε ένα άλλο (copy-paste) όταν γράφουμε με ένα πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου!

Μ’ άλλα λόγια η CRISPR – Cas 9 είναι μια καινοφανής τεχνική ακριβούς κατάτμησης και τροποποίησης του DNA, είτε αυτό ανήκει σε άνθρωπο, ζώο, ή σε βακτήριο, που ανακαλύφθηκε όταν ερευνητές μελετούσαν το ανοσοποιητικό σύστημα κάποιων βακτηρίων.

M’αυτήν την τρομερή ανακάλυψη όλα ή σχεδόν όλα είναι δυνατά στη βιοχειρουργική. Μπορούμε για παράδειγμα να τονίσουμε ή να χαμηλώσουμε την έκφραση ενός γονιδίου, να το τροποποιήσουμε, να το αφαιρέσουμε ή να το υβριδοποιήσουμε.

Αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι συνέπειες τέτοιων τροποποιήσεων στα έμβρυα έμβιων όντων και κυρίως στα ανθρώπινα μπορεί να είναι τρομακτικές, ειδικά στα πρώτα χρόνια όπου δεν έχει θεσπιστεί αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο.

Πρόκειται καθαρά για μια νέα ευγονική, πολύ χειρότερη από τις παλιές και η οποία σαφώς παραβιάζει το άρθρο 3, «Δικαίωμα στην ακεραιότητα του προσώπου», παρ. 2,  «Απαγόρευση των ευγονικών, ιδίως όσων αφορούν την επιλογή προσώπων» που κατοχυρώνεται στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κι αν κάτι πάει στραβά; Kι αν ο συνδυασμός κοπτοραπτικής αποτύχει; Πώς είμαστε σίγουροι ότι μπορούμε να τα ελέγξουμε όλα;

Κοπτοραπτική DNA. Θα δημιουργηθούν άγγελοι ή δαίμονες;

Οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι. Σε χώρες όπου δεν υπάρχει καθόλου νομοθετικό πλαίσιο, η γέννηση πραγματικών τεράτων, κατά την άποψή μας, είναι σίγουρο ότι θα γίνει πραγματικότητα (αν δεν έχει γίνει ήδη κάπου στην Ασία)…

Όσον για την επιμήκυνση της ζωής, έχουμε αναφερθεί διεξοδικά στο θέμα. Αν δεν αλλάξουν οι αστικές ―δήθεν― αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες επί της Γης και δεν γίνουν άμεσες, κάτι τέτοιο δεν μπορεί παρά να αφορά τις υπερελίτ.

Τι είναι τα Μεγαδεδομένα (Βig Data);

Aς δούμε τώρα το Ι των N.B.I.C. που αφορά την Τεχνολογία Πληροφορικής (Ιnformation Τechnology) και πιο συγκεκριμένα τα Βig Data, δηλαδή τα Μεγαδεδομένα.

Πρόκειται για γιγαντιαίο όγκο είτε χύμα, είτε ταξινομημένων δεδομένων, ιδιωτικών ή δημόσιων, τα οποία κυκλοφορούν μονίμως μέσα στα δίκτυα όλης της Γης, χάρη στις ανταλλαγές μέιλ, SMS, περιήγησης στο διαδίκτυο, στις διάφορες επεμβάσεις μας (ανέβασμα μουσικών, φωτογραφιών, βίντεο και κειμένων στα κοινωνικά δίκτυα Facebook, Twitter και Linkedin), αλλά επίσης και εξ αιτίας των όλο και περισσότερο διασυνδεδεμένων αντικειμένων τα οποία αποστέλλουν διαρκώς κολοσσιαίες μάζες πληροφοριών στο διαδίκτυο.

Ο όγκος όλων αυτών των ψηφιακών δεδομένων αυξήθηκε σε εκθετικό βαθμό κατά τη διάρκεια των πρόσφατων ετών και σήμερα μετριέται σε πεταοκτέτ (10¹⁵ οκτέτ) ¹, σε εξαοκτέτ (10¹⁸ οκτέτ), ακόμα και σε ζηταοκτέτ (10²¹ οκτέτ).

Για να πάρετε μια ιδέα του τιτάνιου όγκου των δεδομένων που κατακλύζουν κάθε στιγμή το διαδίκτυο, ένα πεταοκτέτ αντιπροσωπεύει το αντίστοιχο 2 δισεκατομμυρίων φωτογραφιών μεσαίας ανάλυσης.

Αντιλαμβανόμαστε ότι το σύνολο τέτοιων δεδομένων θέτει γιγαντιαία προβλήματα αποθήκευσης στο «σύννεφο» (cloud computing), δηλαδή σε κέντρα δεδομένων, αλλά και εμπορικής εκμετάλλευσής τους.

Ο Αμερικανός γερουσιαστής Tim Kaine μιλώντας επί τη ευκαιρία των εγκαινίων του καλωδίου Marea, τον Σεπτέμβριο του 2017. H Facebook και η Microsoft ολοκλήρωσαν ένα τιτάνιο έργο 6.600 χιλιομέτρων, το Μarea, το μεγάλο υποθαλάσσιο διατλαντικό καλώδιο που συνδέει την Virginia Beach της Βιρτζίνια (ΗΠΑ) με το Μπιλμπάο της Ισπανίας. Το καλώδιο που περιέχει συστοιχίες οπτικών ινών εγκαταστάθηκε από την εταιρεία Telxius, θυγατρική της ισπανικής Telefónica. Mε ταχύτητα μετάδοσης πληροφοριών 160 terabits ανά λεπτό, το Μarea καθίσταται το ταχύτερο διατλαντικό καλώδιο το οποίο θα μεταφέρει τα αρχεία προς αποθήκευση των χρηστών στα Data Centers των δύο εταιρειών. Στο φόντο, πίσω από τον γερουσιαστή, φαίνεται η διαδρομή του καλωδίου από την ισπανική στην αμερικανική ακτή.

Οι εταιρείες αποθήκευσης εφ’ όσον διαθέτουν τόσα δεδομένα πρέπει και να επωφεληθούν απ’ αυτά, με το αζημίωτο φυσικά.

Τι μπορούν λοιπόν να μάθουν και κατόπιν να το πουλήσουν για τις προσδοκίες των καταναλωτών, τις προτιμήσεις συγκεκριμένων κατηγοριών πληθυσμού, αλλά επίσης και για την υγεία, τις μετακινήσεις, τα ταξίδια, τον τρόπο κατανάλωσης, τις πολιτικές τους πεποιθήσεις, τη συμμετοχή τους σε οργανώσεις, τα ιδεολογικά κινήματα, και πιο συγκεκριμένα, τις ακτιβιστικές ή τις «τρομοκρατικές» δραστηριότητες;

Οι πληροφορίες που μπορεί να εξάγει κάποιος από τα Big Data, αν ξέρει να τις χρησιμοποιήσει, είναι απεριόριστες.

Το παν είναι θέμα εξόρυξης δεδομένων (data mining), δηλαδή της ικανότητας να δίνει κανείς νόημα στα δεδομένα, κάτι που εξαρτάται κυρίως από την επιλογή αλγορίθμων που επιτρέπουν να εμφανιστούν χρήσιμα νοήματα από μια αρχικά άμορφη μάζα, ούτως ώστε το επάγγελμα του επιστήμονα δεδομένων (data scientist) να καθίσταται πλέον απόλυτα αναγκαίο.

Για να λέμε όμως τα πράγματα με τ’ όνομά τους, θέτουμε και το εξής ερώτημα: από εμάς εξαρτάται η προστασία της ιδιωτικότητάς μας, αφού σε κάθε περίπτωση ό,τι ανεβάζουμε στο διαδίκτυο δεν είναι καθόλου απόρρητο;

Ανά πάσα στιγμή όλες οι περιηγήσεις μας στο διαδίκτυο ―για τις οποίες κάποιοι μπορεί αφελώς να πιστεύουν ότι είναι απόρρητες ή ότι διαγράφονται όταν κάνουμε «διαγραφή ιστορικού»― μπορεί να καταστούν δημόσιες.

Ουσιαστικά, τα δεδομένα του μισού πλανήτη βρίσκονται στα χέρια των αμερικανικών GAFAM (Google, Apple, Facebook, Amazon, Microsoft) και του άλλου μισού στα χέρια των κινεζικών BATX (Baidu, Alibaba, Tencent, και Xiaomi), κάτι που καθιστά τους τεχνολογικούς κολοσσούς μεγάλους πολιτικούς παίκτες. Όπως επεσήμανε και ο δρ Λοράν Αλεξάντρ στην ομιλία του στη γαλλική Γερουσία, η εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης θα προέλθει από τις BATX καθότι στην Κίνα δεν υπάρχει κανένα νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη. Στον χάρτη τα σημεία στα οποία η Google έχει Κέντρα Δεδομένων.

Πρόκειται για μια διαδικασία σταδιακής διάθεσης για ανάλυση σε ιδιωτικές εταιρείες όλων των προσωπικών και δημόσιων δεδομένων του συνόλου του ανθρώπινου πληθυσμού.

Σε ό,τι όμως μας αφορά ως κατοίκους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παραβιάζει ωμά ―όπως και οι πρακτικές βιοχειρουργικής που αναφέραμε πιο πάνω― το άρθρο 7: «Σεβασμός ιδιωτικής ζωής – επικοινωνιών» και το άρθρο 8: «Προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα» τα οποία επίσης κατοχυρώνονται στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αυτή η διαδικασία οδηγεί κάλλιστα και εν κρυπτώ σε παγκόσμια διακυβέρνηση, και ταυτόχρονα εγείρει το τεράστιο ζήτημα του ελλείματος της δημοκρατίας καθότι παραβιάζονται ωμά τα προσωπικά μας δεδομένα χωρίς τη συγκατάθεσή μας.

Οι διευθύνσεις IP που εμφανίζονται στον υπολογιστή μας είναι όπως και οι αριθμοί τηλεφώνου: δείχνουν σ’ όποιον θέλει το όνομα του χρήστη του υπολογιστή, και διασταυρώνοντας την τοποθεσία είναι αδύνατον να διαφύγει την ταυτοποίηση. Εν κατακλείδι, η ανώνυμη περιήγηση και η προστασία των προσωπικών μας δεδομένων έχει καταντήσει άθλος.

Υπάρχουν περιηγητές όπως ο TOR (The Onion Router) με τους οποίους περιηγείται κανείς σχετικά ανώνυμα, η χρήση τους όμως δεν είναι και τόσο εύχρηστη, και σε τελική ανάλυση ούτε 100% εγγυημένα ανώνυμη.

Όσο για τις συνδιαλέξεις μας, υπάρχουν πολυάριθμα απλά και φτηνά λογισμικά που επιτρέπουν σε κάποιον να υποκλέψει όλες μας τις τηλεφωνικές συνομιλίες, τα μέιλ και τα SMS μας.

Να επαναλάβουμε ότι μετά την ―υποτιθέμενη― τρομοκρατική επίθεση της 11^ης Σεπτεμβρίου 2001 στις ΗΠΑ, ο περίφημος Πατριωτικός Νόμος (Patriot Act) επιτρέπει στις «αρμόδιες» (;) αμερικανικές αρχές να έχουν κατ’ ευθείαν πρόσβαση στο cloud όλων των αμερικανικών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που έχουν θυγατρικές στο εξωτερικό.

Γιγαντιαίο Data Center της Google. © εικόνας: Google.

Υπάρχει όμως κάτι πολύ σημαντικό: εφ΄όσον όλα τα δεδομένα των χρηστών των περισσότερων (δυτικών) χωρών αποθηκεύονται σε Κέντρα Δεδομένων (Data Centers) των αμερικανικών τεχνολογικών κολοσσών (κυρίως σ΄αυτά της Google, της Amazon (Αmazon web Services – AWS), της Microsoft (Azure), αλλά και μικρότερων όπως η Backblaze κ.ά― όλες αμερικανικές εταιρείες), σημαίνει ότι η αμερικανική κυβέρνηση ή άλλοι οργανισμοί και εταιρείες μπορούν να έχουν πρόσβαση σ’ αυτά, επικαλούμενοι κάθε φορά τον νέο και απρόσωπο εχθρό της ανθρωπότητας που αντικατέστησε το «αντίπαλο» σοβιετικό δέος: την τρομοκρατία.

Εντυπωσιακό Data Center της Blackblaze

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει διαμαρτυρηθεί για την νομιμότητα του Patriot Act, η δε Γαλλία πολύ σωστά επεχείρησε να σπάσει το αμερικανικό μονοπώλιο και να δημιουργήσει δικό της εθνικό σύστημα cloud «ασφαλείας» με το περιβόητο σύστημα Andromède, ² αλλά χωρίς αποτέλεσμα, ώστε να αποφύγει την παραβίαση της ιδιωτικότητας των εκατομμυρίων πολιτών της, αλλά και του απορρήτου των δημόσιων δεδομένων της από τις υπηρεσίες των ΗΠΑ (όλα τα clouds των δυτικών χωρών στοκάρονται κυρίως σε σέρβερς αμερικανικών εταιρειών).

Kατ’ αρχήν πρέπει να γνωρίζουμε ότι:

1. Οι ΗΠΑ αδιαφορούν παγερά για τις διαμαρτυρίες οποιουδήποτε κράτους ή οργανισμού σχετικά με την παραβίαση λόγω Patriot Act,
2. Όλες οι εταιρείες που διαθέτουν αποθηκευτικούς χώρους στο «σύννεφο», ακόμα κι αν δεν είναι αμερικανικές, διαθέτουν «πίσω πόρτες» εισόδου (backdoors) στα δεδομένα τους,
3. Σε κάθε περίπτωση τίποτε δεν μας εγγυάται ότι τα αρχεία σε cloud δεν πρόκειται μια μέρα να χακαριστούν δεδομένου ότι αποτελούν καθημερινά στόχο χιλιάδων προσπαθειών χακαρίσματος!

Θα το πούμε ωμά: τα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα που προκύπτουν από την αποθήκευση και επεξεργασία των Μεγαδεδομένων είναι κολοσσιαία.

Για να πάρετε μια ιδέα, μόνο στις ΗΠΑ οι εταιρείες που ειδικεύονται στη συλλογή, αποθήκευση και πώληση των δεδομένων που θα μπορούσαν να είναι πολύ χρήσιμα σε άλλες εταιρείες, ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια.

Κάπως έτσι η εταιρεία Axiom που επεξεργάζεται μεγάλα δεδομένα μόνο το 2012 αποκόμισε κέρδη πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια από την πώληση τέτοιων δεδομένων, ενώ περηφανεύεται πως διαθέτει κατά μέσο όρο 1500 δεδομένα 700 εκατομμυρίων ατόμων σε όλον τον κόσμο!

Φτάνουμε λοιπόν στο σημείο να πούμε πως η μόνη λύση για να προστατεύσουμε την ιδιωτικότητά μας είναι να μην χρησιμοποιούμε καθόλου ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, περιηγητές διαδικτύου (browsers) ―πλην του TOR και κάποιων άλλων―, κοινωνικά δίκτυα, σταθερό ή κινητό τηλέφωνο, GPS, καθώς και οποιοδήποτε διασυνδεδεμένο αντικείμενο.

Πόσο όμως είναι εφικτό να γυρίσουμε στο συμβατικό ταχυδρομείο, να διαβάζουμε μόνο έντυπες εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία, και να τηλεφωνούμε από τηλεφωνικό θάλαμο;

Πόσο είναι αυτό εφικτό δίχως να αποκλειστούμε παντελώς από την κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας στην οποία ζούμε;

Eίναι προφανές ότι τέτοιου είδους επιλογές ζωής, είναι δύσκολο ―αν όχι αδύνατον― να συμπεριλάβουν εξαρτημένη εργασία και ανατροφή παιδιών σε σχολική ηλικία. Τέτοιες επιλογές απαιτούν ρήξη με το σύνολο του συστήματος.

Γνωσιακές επιστήμες: από την ισχυρή τεχνητή νοημοσύνη στην αδύναμη

Θα κλείσουμε με λίγα λόγια για το C, δηλαδή τις Γνωσιακές επιστήμες (Cognitive Science) στις οποίες καταλήγει το ακρωνύμιο.

Kατ’ αρχήν θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τι ονομάζουμε ισχυρή τεχνητή νοημοσύνη και τι αδύναμη.

Η ισχυρή τεχνητή νοημοσύνη αφορά τη νοημοσύνη μιας μηχανής ικανής όχι μόνο να μιμηθεί εξωτερικά την ανθρώπινη νοημοσύνη, αλλά η οποία διαθέτει και δύο στοιχεία τα οποία μέχρι τώρα ήταν ανθρώπινα (ή παρόντα στα μεγάλα πρωτεύοντα και στα ανώτερα θηλαστικά, έστω και σε μικρότερο βαθμό): αυτοσυνείδηση και συναισθήματα, όπως αγάπη, μίσος, φόβο, πόνο, ευχαρίστηση κλπ.

Αντιθέτως η αδύναμη τεχνητή νοημοσύνη περιορίζεται στο να λύνει προβλήματα. Μπορεί να μιμηθεί την ανθρώπινη νοημοσύνη, αλλά δεν πρόκειται παρά για μια απόλυτα εξωτερική, μηχανική μίμηση, κάτι που αποδεικνύεται από το ότι μέχρι σήμερα καμμιά μηχανή δεν μπόρεσε να περάσει επιτυχώς το τεστ Τούρινγκ (Τuring), από το όνομα του Βρετανού μαθηματικού που φαντάστηκε ένα πείραμα κατά το οποίο ένας άνθρωπος συζητά με μια κρυμμένη οντότητα, χωρίς να ξέρει αν αυτή είναι υπολογιστής ή άλλος άνθρωπος.

Ο υπολογιστής μιμείται το διάλογο, αλλά μόνο σαν ένας κακός ψυχαναλυτής, σε τέτοιο σημείο, που σε λίγη ώρα έχει ξεφύγει τόσο πολύ και έχει γίνει τόσο ηλίθιος, ώστε ακόμα και ο πιο βλάκας άνθρωπος να μπορεί να αντιληφθεί ότι μιλάει με μια μηχανή κι όχι με άνθρωπο.

Το θέμα είναι ότι η πλειοψηφία των μετανθρωπιστών έχει πειστεί ότι μια μέρα θα καταφέρουμε να κατασκευάσουμε μηχανήματα όμοια με τον ανθρώπινο εγκέφαλο, υπολογιστές ικανούς να έχουν συνείδηση του εαυτού τους και συναισθήματα, κάτι που αμφισβητούν πολλοί βιολόγοι υποστηρίζοντας πως για να έχει ένα πλάσμα τις δύο αυτές ιδιότητες πρέπει να διαθέτει οργανικό, ζωντανό σώμα. Προσαρμογή γραφήματος στα ελληνικά: “Απεροπία”.

Σιγά σιγά όμως οι μηχανές πραγματοποιούν όλα όσα κάνουν οι άνθρωποι: είναι αυτόνομες, μπορούν να πάρουν αποφάσεις, να μάθουν, να διορθώσουν τα λάθη τους, να αναπαραχθούν, και σύντομα, να περάσουν με επιτυχία το τεστ Τούρινγκ.

Ακόμα, σχετικά με την αδύναμη ΤΝ, ποιος θα πήγαινε στοίχημα έστω και μια δεκάρα στις αρχές του 20ού αιώνα ότι μια μηχανή θα νικούσε στο σκάκι τον καλύτερο σκακιστή του κόσμου;

Και όμως το είδαμε κι αυτό! Από την εποχή της νίκης του υπολογιστή Deep Blue εναντίον του πρωταθλητή κόσμου στο σκάκι, και η πιο κοινή εφαρμογή στο PC ή στο έξυπνο κινητό σας, μπορεί πλέον λίγο-πολύ να κάνει το ίδιο.

Αλλά υπάρχει και το άλλο: η κορωνίδα των τελευταίων ετών στην αδύναμη ΤΝ: το πρόγραμμα της ΙΒΜ που φέρει το όνομα Watson το 2011 κέρδισε παμψηφεί το διάσημο τηλεπαιχνίδι Jeopardy που έκανε θραύση στις ΗΠΑ νικώντας τους δύο φιναλίστ.

Το ζητούμενο ήταν να βρει την απάντηση σε μια ερώτηση που είχε διατυπωθεί σε απλά αγγλικά. Χρησιμοποιώντας το λογισμικό Hadoop (πρόγραμμα επεξεργασίας Μεγάλων Δεδομένων), ο Watson κατάφερε να διατρέξει ταχύτατα 200 εκατομμύρια σελίδες κειμένου, κάτι που του επέτρεψε να κερδίσει τον ανθρώπινο αντίπαλό του.

Για να γίνει αυτό, έπρεπε όχι μόνο να κατανοήσει τις ερωτήσεις, να διαβάσει εν συνεχεία εντός λίγων δευτερολέπτων αυτόν τον γιγαντιαίο όγκο εγγράφων ―τον οποίο ένας άνθρωπος θα χρειαζόταν πολλές ζωές για να διαβάσει― αλλά και να δώσει την κατάλληλη απάντηση στην ερώτηση που του τέθηκε.

Το δίχως άλλο πρόκειται για επιδόσεις που προκαλούν ίλιγγο.

Έχουμε μεν πειστεί ότι η ισχυρή ΤΝ είναι (ενδεχομένως) ουτοπία, όμως η αδύναμη ΤΝ ήδη ξεπέρασε μακράν κάποιες διανοητικές ικανότητες των θνητών, θέτοντας εφεξής σοβαρότατα ζητήματα όπως η κατασκευή και η χρήση από το στρατό των περίφημων «ρομπότ-δολοφόνων» εναντίον των οποίων τον Ιούλιο του 2015 είχαν στείλει ψήφισμα διαμαρτυρίας οι Έλον Μασκ, Στήβεν Χώκινγ και Μπιλ Γκέιτς μαζί με 1000 άλλους ερευνητές από όλον τον κόσμο.

Αυτές οι τρεις προσωπικότητες οι οποίες εντούτοις συνδέονται με την επιστήμη και τις νέες τεχνολογίες, εφιστούν την προσοχή μας στους εφιαλτικούς κινδύνους που διατρέχει η ανθρωπότητα από το πέρασμα drones και τηλεχειριζόμενων πυραύλων, οι οποίοι θα οδηγούνται εξ αποστάσεως από υποτιθέμενα έξυπνα ρομπότ-δολοφόνους, ικανά να αποφασίσουν μόνα τους να πατήσουν το κουμπί, να αποφασίσουν δηλαδή για τη ζωή και το θάνατο του ενός και του άλλου ανθρώπου.

Στο ψήφισμά τους αναφέρουν μεν ότι τα ρομπότ μπορούν να υποκαταστήσουν τους ανθρώπους σε περίπτωση πολέμου αποφεύγοντας έτσι τις άχρηστες απώλειες, εντούτοις οι κίνδυνοι είναι πολύ μεγαλύτεροι απ’ αυτό το πλεονέκτημα:

«Φτηνά και χωρίς να χρειάζονται σπάνια υλικά ―κάτι που δεν συμβαίνει με τις ατομικές βόμβες― τέτοια όπλα θα είναι σε λίγο πανταχού παρόντα. Πολύ γρήγορα θα τα βρίσκουμε στη μαύρη αγορά, που σημαίνει ότι και οι τρομοκράτες επίσης θα μπορούν να τα βρουν εύκολα, αλλά και οι δικτάτορες που θέλουν να ξεκάνουν τους λαούς τους, οι πολέμαρχοι με τάσεις γενοκτονίας κλπ».

Σ’ αυτά τα πλαίσια, ακόμα και ο μισάνθρωπος Μπιλ Γκέιτς, δήλωσε:

«Ανήκω σ’ αυτούς που ανησυχούν για την υπερευφυΐα. Σε πρώτη φάση, οι μηχανές θα κάνουν πολλές δουλειές στη θέση μας και δεν θα είναι πολύ έξυπνες. Αυτό θα είναι θετικό αν το διαχειριστούμε καλά. Εντούτοις, μερικές δεκαετίες αργότερα, η ευφυΐα τους θα είναι τόσο ισχυρή ώστε να δημιουργήσει προβλήματα. Συμφωνώ με τον Έλον Μασκ και δεν καταλαβαίνω γιατί οι άνθρωποι δεν ανησυχούν».

Ο επίσης μισάνθρωπος Έλον Μασκ επεσήμανε:

«Νομίζω ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Αν έπρεπε να πω ποια είναι η μεγαλύτερη απειλή για την ύπαρξή μας, θα έλεγα ότι είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη. Πιστεύω πλέον ότι πρέπει να γίνει μια νομοθετική ρύθμιση σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, ώστε να είμαστε σίγουροι ότι δεν θα γίνει καμμιά βλακεία. Με την τεχνητή Νοημοσύνη είναι σαν να καλούμε τον διάβολο».

Και ο Στήβεν Χώκινγ συμπλήρωσε:

«Το να καταφέρουμε να δημιουργήσουμε Τεχνητή Νοημοσύνη θα είναι το μεγαλύτερο γεγονός στην ιστορία του ανθρώπου. Αλλά θα μπορούσε να είναι επίσης και το τελευταίο.»

ΠΗΓΕΣ:

Luc Ferry – La révolution transhumaniste, Εκδ. Plon, 2016
La vérité sur le bug d’Andromède, le “cloud” à la française
Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Marea: Facebook and Microsoft’s Submarine Cable to Europe

1. Oκτέτ: μετρική ψηφιακή μονάδα που αντιπροσωπεύει 8 bits του δυαδικού συστήματος (1 ή 0) στο Διεθνές Σύστημα Μέτρησης. Το σύμβολο του οκτέτ είναι το ο (όμικρον) πεζό, ενώ τα σύμβολα του πεταοκτέτ είναι po με πεζά, του εξαοκτέτ Eo και του ζηταοκτέτ Ζο
2. Το πρόγραμμα Andromède προτάθηκε αρχικά το 2009 από τον πρωθυπουργό Φρανσουά Φιγιόν σαν αντίβαρο στην ψηφιακή κυριαρχία των ΗΠΑ στη Γαλλία και είχε αρχικό προϋπολογισμό 150 εκατομ. ευρώ. Απέτυχε διότι διαφώνησαν μεταξύ τους ως προς το οικονομικό σκέλος οι μέτοχοι, δηλαδή το γαλλικό δημόσιο, η Dassault, η Orange Télécom και η Thales. Έτσι το εγχείρημα εγκαταλείφθηκε και το 2012 δημιουργήθηκαν δύο μικρότερα σχήματα: οι εταιρείες Cloudwatt και Numergy οι οποίες όμως είχαν πενιχρά οικονομικά αποτελέσματα. Το 2014 η Orange εξαγόρασε τελικά την Cloudwatt, ενώ το 2015 η SFR Τélécom εξαγόρασε την Numergy. Mένει να δούμε ποια θα είναι η πορεία τους…